Δημήτρης Χαλιώτης @ Boem Radio

Ο Δημήτρης Χαλιώτης γράφει την Επιθεώρηση, που παίζει φέτος το καλοκαίρι, στην αυλή του Θεάτρου Από Κοινού. «Μένουμε… ταπί» με τους Ελένη Γερασιμίδου, Αντώνη Ξένο, Αγγελική Ξένου, Ανδρέα Βελέντζα σε σκηνοθεσία Ελένης Γερασιμίδου. Απαντά στις ερωτήσεις της Νάγια Παπαπάνου και εξομολογείται πως αγάπησε την επιθεώρηση από το 1991, στο καλοκαιρινό θέατρο Αθήναιον (που δυστυχώς είναι πλέον ανάμνηση), συζητά τις προθέσεις του γράφοντας το κείμενο του «Μένουμε… ταπί», για την ατομική ευθύνη, τα κοινωνικά μέσα και φυσικά την σχέση κειμένου και ηθοποιού. 

1. Γιατί από όλα τα είδη θεάτρου επέλεξες να γράψεις επιθεώρηση; 

Τον περασμένο Ιανουάριο δέχτηκα ένα απρόσμενο τηλεφώνημα από την Ελένη Γερασιμίδου, που μου πρότεινε να γράψω τα κείμενα στην επιθεώρηση που θα παρουσιαζόταν το καλοκαίρι στην αυλή του θεάτρου Από Κοινού. Είπα αμέσως το ναι με χαρά. Να διευκρινίσω ότι το«Μένουμε… ταπί» δεν είναι το πρώτο μου θεατρικό έργο. Έχει προηγηθεί η «Κολοκύθα» το 2012, ένας γλυκόπικρος γυναικείος μονόλογος, ενώ έχω γράψει τα κείμενα και σε δύο ακόμα σατιρικές παραστάσεις: το «Και ώρα Ελλάδος… ό,τι να ’ναι» το 2015 και το «Οι Σωσμένοι» το 2016. Ομολογώ ότι η επιθεώρηση είναι ένα είδος που αγαπώ πολύ. Εννοώ την επιθεώρηση όπως την έχω εγώ στο μυαλό μου και όχι όπως παρουσιάζεται τα τελευταία 20 τουλάχιστον χρόνια. Η πρώτη παράσταση που είδα, παιδί ακόμα, το 1991 ήταν επιθεώρηση: «Βουλή… καλλιγραφία» στο καλοκαιρινό θέατρο Αθήναιον. Σε κείμενα των Άννας Παναγιωτοπούλου, Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα. Δεν είναι υπερβολή να πω ότι αυτή η παράσταση ήταν ο λόγος που αγάπησα το θέατρο. Μετά βέβαια ήρθα σε επαφή ως θεατής με όλα τα υπόλοιπα είδη θεάτρου και είδα παραστάσεις που μου χάρισαν δυνατές συγκινήσεις. Όμως η επιθεώρηση ως είδος είχε και έχει μία ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου. Προσωπικά δεν με αφορά μία επιφανειακή σάτιρα της επικαιρότητας, αλλά με αφορμή πάντα την τελευταία μία πιο βαθιά και αιχμηρή σατιρική ματιά στις κοινωνικές μας παθογένειες. 

2. Τα πρόσωπα που υποδύονται οι Ελένη Γερασιμίδου, Αντώνης Ξένος, Αγγελική Ξένου και ο Ανδρέας Βελέντζας, ελάχιστα – δυστυχώς – απέχουν από την καθημερινότητα που βιώνουμε. Αν έπρεπε να προσθέσεις ένα καταλύτη σωτηρίας ανάμεσα σ’ αυτά τα πρόσωπα, ποιος ή ποια θα ήταν;

Δεν νομίζω ότι θα με αφορούσε να υπάρχει ένας τέτοιος καταλύτης σωτηρίας. Όταν γράφω επιθεώρηση με ενδιαφέρει να στρέψω τον καθρέφτη προς τον θεατή και να προσπαθήσω να τον κάνω να δει τον εαυτό του μέσα στο κάδρο. «Πάντα γι’ άλλους μιλάμε…» τραγουδούσε η Χάρις Αλεξίου. Το δύσκολο είναι να μιλήσουμε για εμάς. Διότι στην πραγματικότητα αυτή την κοινωνία - με τα καλά και τα στραβά της  - την αποτελούμε όλοι μας.  Και όλοι έχουμε μερίδιο ευθύνης για τις παθογένειες που την χαρακτηρίζουν. Δεν με αφορά να χαϊδέψω τα αυτιά του θεατή ρίχνοντας όλο το φταίξιμο σε μία σειρά δημοσίων προσώπων. Χαρακτηριστικό είναι ένα από τα νούμερα της παράστασης με την Ελένη Γερασιμίδου να… μένει σπίτι, μπροστά στην τηλεόραση, και να σχολιάζει τα πολιτικά και μη πρόσωπα που παρελαύνουν από αυτή. Μπορεί οι αναφορές της στον Μητσοτάκη, τον Τσιόδρα, τον Χαρδαλιά, τον Κικίλια, τον Άδωνη, τον Πολάκη και πολλούς ακόμα να προκαλούν το γέλιο των θεατών, αλλά το βαθύτερο σχόλιο του κειμένου αφορά στην ίδια αυτή τη γυναίκα, που αντιλαμβάνεται όλο τον κόσμο της μέσα από την τηλεόραση, καρφωμένη στον καναπέ της. Γι’ αυτό και οι στίχοι του Τζίμη Πανούση στο τέλος: «Είμαι σε μια γλάστρα στο σαλόνι, άιντε το ταβάνι με πλακώνει…» 

3. Το τέλος της παράστασης βρίσκει μάνα και κόρη να συνωμοτούν και να διαφεύγουν στα βουνά, παίρνοντας μαζί τους ένα τάμπλετ και ένα «κουμπούρι». Η σύζευξη παρόντος και παρελθόντος μπορεί να είναι μια πρόταση αντίστασης;

Νομίζω ότι είναι αστείο να μιλάμε για “facebookική” αντίσταση. Δεν μπορεί να δίνουμε επαναστατικό άλλοθι στον εαυτό μας βάζοντας ένα like σ’ ένα καταγγελτικό post ή γράφοντας εμείς το δικό μας. Δεν  αμφισβητώ τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να παίζουν τα social media στη μετάδοση κάποιου μηνύματος, αλλά τα πραγματικά κινήματα παίρνουν σάρκα και οστά στους δρόμους και τις γειτονιές, δηλαδή στην πραγματική ζωή και όχι στην εικονική πραγματικότητα που χτίζουμε μπροστά από τις οθόνες των laptop και των smartphones.

4. Ο αυτοσχεδιασμός έχει μεγάλη σημασία στην επιθεώρηση. Τα κείμενα της παράστασης επηρεάστηκαν από την ερμηνεία των ηθοποιών; Υπάρχουν αλλαγές που έκανες με αφορμή μια συγκεκριμένη ερμηνευτική πρόθεση;

Κατά τη διάρκεια των προβών υπήρξαν κάποιες μικρές περικοπές στα κείμενα για να «σφίξουν» κάποια νούμερα και να γίνουν πιο λειτουργικά. Ομολογώ όμως ότι εξαρχής η πρόθεση και των τεσσάρων ηθοποιών ήταν να υπηρετήσουν το κείμενο και όχι να το καπελώσουν ή να το μετατρέψουν σε κάτι άλλο για να τους ταιριάξει καλύτερα. Αυτό ήταν πάγια σκηνοθετική άποψη της Ελένης Γερασιμίδου και το εκτιμώ βαθιά. Οι ερμηνείες τους σίγουρα ανέδειξαν τα κείμενα και έδωσαν τον προσωπικό τους τόνο. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν αλλοιώθηκαν για να γίνουν κάτι άλλο.

5. Προσωπικά, λάτρεψα την συνέντευξη του μέλους της κεντρικής επιτροπής του Σύριζα, που πριν ήταν στο ΠΑΣΟΚ αλλά ξεκίνησε από το ΚΚΕ (Αγγελική Ξένου) και φυσικά την Βαλεντίνη, την γκοθού θαυμάστρια του Τσιόδρα (Ελένη Γερασιμίδου). Υπάρχει μια πράξη της επιθεώρησης «Μένουμε … ταπί» που να ξεχωρίζεις;

Αγαπώ κι εγώ τα δύο νούμερα που αναφέρεις, όπως επίσης και το νούμερο με τους δύο αστυνομικούς και την νοικοκυρά εθελόντρια στον ΕΟΔΥ. Είναι λογικό σε μία επιθεώρηση κάποια νούμερα να βγάζουν περισσότερο γέλιο, αλλά γενικά θεωρώ ότι όλα τα νούμερα έχουν λόγο που υπάρχουν στην παράσταση. Αυτό για μένα είναι το πιο σημαντικό.

6. Θα ‘θελες να μας διηγηθείς μια στιγμή boem (μποέμικη) δική σου;

Τις boem στιγμές μου τις ζω στην Πάρο. Με λίγους και καλούς φίλους. Ατενίζοντας τη θάλασσα ή κάνοντας τις βουτιές μου. Κι επίσης κάθε φορά που παίρνω… τα βουνά. Θυμάμαι μια φορά στη Βωβούσα, ένα ορεινό χωριό της Πίνδου, είμαστε κάτω από ένα κιόσκι και ρίχνει γύρω μας καταρρακτώδη βροχή, με τα σύννεφα να έχουν σκεπάσει τα πάντα. Κάτι τέτοιες στιγμές όλα μέσα σου ζυγίζονται αλλιώς. Νομίζω τελικά ότι όλες οι μποέμικες στιγμές μου δεν έχουν να κάνουν με την τέχνη, αλλά με την επαφή μου με τη φύση.