Μεταγωγή @ Boem Radio

Η Νάγια Παπαπάνου, παρακολούθησε την παράσταση «Μεταγωγή» στη σκηνή του Small Argo full of Art (Δεύτερη Σκηνή Θεάτρου ΑΡΓΩ), το νέο έργο του Γιώργου Βέλτσου σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη. Η ιδιαίτερη γραφή του Γίωργου Βέλτσου, η μελετημένη σκηνοθεσία και οι ερμηνείες των ηθοποιών ενέπνευσαν την ακόλουθη συνέντευξη της Χρύσας Καψούλη και δύο εκ των τεσσάρων ηθοποιών: της Εμμανουέλας Κοντογιώργου και του Χρήστου Κίτσιου.

«Όμως  ο μόνος φόρος τιμής, που μπορεί κανείς να αποδώσει σήμερα σε αυτό το θέατρο του θανάτου, είναι παραδόξως ένα εγκώμιο της μαρτυρικής ζωής, θα έπρεπε να πω της μαρτυρικής θεατρικής γραφής, μάρτυρα αδιάψευστο του θανάτου.» Γιώργος Βέλτσος, από τον πρόλογο του έργου του «Μεταγωγή»

1. Τι σημαίνει για εσάς "μεταγωγή"; Πώς αντιλαμβάνεστε τον όρο και την συνθήκη;

Χρύσα Καψούλη: Μεταγωγή είναι η μεταφορά κρατουμένων από έναν τόπο σε έναν άλλο. Έτσι χρησιμοποιείται η λέξη κι αυτό ακριβώς σημαίνει. Όταν όμως έλαβα στα χέρια μου το κείμενο του Γ. Βέλτσου άρχισα να αντιλαμβάνομαι ένα άλλο σύμπαν. Άρχισα λοιπόν να θέτω  ερωτήματα στον εαυτό μου. Ποιός μετάγεται και γιατί, πώς το χρησιμοποιεί και τι θέλει να μας πει. Η «Μεταγωγή» η ίδια μου έδωσε μια πολύ σημαντική λύση για το ξεκλείδωμα του κειμένου.  Άρχισα να βλέπω τα πρόσωπα να «μετάγονται» μέσα στο χρόνο, μέσα στις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής τους και  στις πιο ακραίες επιλογές τους. Για το έργο που έχω σκηνοθετήσει είναι το κλειδί της ιστορίας.

Εμμανουέλα Κοντογιώργου: «Μεταγωγή»  όχι μόνο στη ρεαλιστική του συνθήκη –με την οποία ξεκινάει και το έργο- που είναι η μεταγωγή των κρατουμένων από το δικαστήριο στη φυλακή αλλά και μεταγωγή από τον εξωτερικό, απτό κόσμο στην εσωτερική άβυσσο της ύπαρξης, τελικά μια μετάβαση από τη ζωή στο θάνατο. Αυτή είναι και η πορεία του έργου, μια συνειδητή, τελετουργική μεταγωγή από τον κόσμο των ζωντανών στον κόσμο των νεκρών.

Χρήστος Κίτσιος: Η κυριολεκτική έννοια της μεταγωγής στην εποχή μας είναι κάτι που για τους περισσότερους της γενιάς μου δεν μπορεί να σηματοδοτεί το ίδιο με την γενιά των πατεράδων ή και των παππούδων μας. Αυτό όμως είναι και το μεγάλο μας στοίχημα. Να καταφέρουμε μέσα από την έρευνα και την θεατρική συνθήκη να μεταφέρουμε το αίσθημα αυτό και την έννοια. Η έννοια της  μεταγωγής όπως χρησιμοποιείται στο κείμενο, καταφέρνει και γίνεται κάτι που αφορά όλους καθώς μετουσιώνει την έννοια της φυλακής σε αυτήν του σπιτιού πράγμα το οποίο σημαίνει ότι η οποιαδήποτε μετάβαση θεωρείται μεταγωγή.

2.Υπάρχει μια ταυτόχρονη παρουσία του παρελθόντος και του παρόντος, σαν μια αναφορά στο περίφημο σουηδικό μοντάζ που είναι τόσο εύγλωττο στις «Άγριες Φράουλες» του Μπέργκμαν. Ποια η σημασία του χρόνου για την ερμηνεία, και ποια για την σκηνοθεσία;

Χρύσα Καψούλη:Ο σκηνοθέτης δεν είναι τίποτα άλλο από ένας άνθρωπος με εμπειρίες. Εμπειρίες από το παρελθόν του και από το παρόν του αλλά και του «μέλλοντος» του. Αυτό που κάνω όταν δουλεύω είναι να φέρω στη σκηνή κόσμους, και όπως έχω ξαναπεί, αν θέλεις να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου - άρα και με το έργο - αφήνεις τον εαυτόν ελεύθερο. Έτσι σε έναν  άλλο χώρο-χρόνο «μετάγομαι» και συνομιλώ με τον Ταρκόφσκι, τον Μπέργκμαν, τον Φριτς Λανγκ, τον Ντοστογιέφσκι, τον Χοντορόφσκι και πολλούς άλλους. Άλλωστε ο χρόνος είναι σχετικός και όλοι υπάρχουμε σε παράλληλα σύμπαντα.

Εμμανουέλα Κοντογιώργου: Για την ερμηνεία, έπρεπε να κερδηθεί ένα στοίχημα, ειδικά στο νεαρό ζευγάρι. Όσο προχωρά το έργο, φαίνεται πως περνά ο χρόνος  πάνω στα πρόσωπα, πως τους φθείρει, πως αυτή η τελευταία παρτίδα σκακιού με το διάβολο εδώ επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά μέχρι το τελευταίο μπαμ ενός πιστολιού. Νομίζω πως το στοίχημα έχει κερδηθεί, σε κάθε παράσταση, όσο πλησιάζει το τέλος διαλύομαι όλο και περισσότερο κι έτσι πρέπει. Ο Γιώργος Βέλτσος έγραψε εδώ τον ορισμό της θεατρικής παράστασης. Ρόλοι και ηθοποιοί γεννιούνται γύρω στις 21:10 και πεθαίνουν γύρω στις 22:30. «Στο θέατρο καταλήγει η Μεταγωγή».

Χρήστος Κίτσιος: Το έργο του κυρίου Βέλτσου εμπεριέχει με τόση μαεστρία αυτήν την συνύπαρξη του χρόνου. Και η κυρία Καψούλη έχει φροντίσει να το αναδείξει. Αυτό μπορεί να δώσει την ευκαιρία στο κοινό να προβληματιστεί, να αναρωτηθεί, να ταυτιστεί με τους ήρωες της ιστορίας ίσως και ανάλογα με την ηλικία ή τα βιώματα που έχει. Για μας που καλούμαστε να ερμηνεύσουμε σε αυτήν την ιδιαίτερη όσον αφορά τον χρόνο συνθήκη, είναι κάτι πραγματικά αποκαλυπτικό. Σαν να σου δίνεται η ευκαιρία να κάνεις μια συζήτηση με τον μελλοντικό σου εαυτό και να κρυφοκοιτάξεις στις σκοτεινές σου σκέψεις. 

3. Υπάρχουν τμήματα του κειμένου που σχολιάζουν την τρόπο και τις πρακτικές της αντικαθεστωτικής δράσης, η βία όμως επί σκηνής είναι υπαινικτική. Ποια είναι η «αόρατη» απειλή που διακρίνετε;

Χρύσα Καψούλη: Η απειλή είναι παρούσα και πάνω απ’ τα  κεφάλια μας. Ο άνθρωπος  και το σύστημα αρχετυπικά είναι σε σύγκρουση. Όπως στην αρχαία τραγωδία, οι άνθρωποι είναι εγκιβωτισμένοι  και ότι και να κάνουν δεν μπορούν να ξεφύγουν και να απαλλαγούν. Είτε θα γίνουν κάτι άλλο, για παράδειγμα θα μεταμορφωθούν, είτε θα έρθει ο από μηχανής θεός για να τους σώσει. Στη δική  μας μεταγωγή τα πρόσωπα έχουν ήδη συγκρουστεί και έχουν χάσει. Το μόνο που τους μένει είναι να παλεύουν με τα φαντάσματα  του παρελθόντος. Έτσι και οι  συγκρούσεις είναι αναίμακτες γιατί έχουν ήδη συντελεστεί και το αίμα τους είναι πάνω στα τραπέζια  των χειρουργείων. Τριγύρω τους εγκιβωτισμένες εικόνες, όπως το μανιτάρι της Χιροσίμα. Αυτές είναι απειλές και τραγωδίες μαζί. Οι καταστροφές είναι οι απειλές.

Εμμανουέλα Κοντογιώργου: Η αόρατη απειλή είναι ο χρόνος που φέρνει τα πρόσωπα αντιμέτωπα με τις επιλογές τους, τη ζωή τους, όλα όσα είπαν ή δεν έκαναν. Στο τέλος όλοι αναρωτιούνται αν θα έκαναν ξανά τα ίδια αλλά όσο κι αν μετανιώνουμε τα ίδια θα κάναμε με τα λάθη του και τα σωστά του.

Χρήστος Κίτσιος: Σίγουρα, η «αόρατη» απειλή είναι η λεγόμενη τρομοκρατία. Ο ένοπλος αγώνας, εκτός νόμου, υποκινούμενος από πολιτικά κριτήρια που φτάνει σε σημείο να σκοτώσει για ένα καλύτερο αύριο. Και αυτήν γίνεται και η κύρια διαμάχη του παρόντος εαυτού των ηρώων με το παρελθόν τους. 

4. Σχεδόν από την αρχή θίγεται το θέμα ενός κληροδοτήματος, πως η προηγούμενη γενιά στοιχειοθετεί την πορεία της επόμενης. Το κείμενο υπαινίσσεται μια βιολογική σχέση των προσώπων αλλά και ταυτόχρονα την αναιρεί. Ποιο είναι το προφίλ των χαρακτήρων σ’ αυτή την παράσταση του έργου;

Χρύσα Καψούλη: Δεν θα απαντήσω ευθέως αλλά θα σας πω δείτε τους σημερινούς Έλληνες πόσο δεν μπορούν απεμπλακούν από το παρελθόν τους. Δείτε την ενωμένη Γερμανία και το τέρας του ναζισμού πάνω από τα κεφάλια τους. Ποιες  ενοχές  φέρουν. Δείτε τους Γάλλους και την Γαλλική Επανάσταση. Οι επιπτώσεις από την μια γενιά στην άλλη είναι σαρωτικές. Διαβάστε για τον Ελληνικό εμφύλιο πόλεμο και τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν. Όσο για τα πρόσωπα του έργου δεν είναι πάρα ιδέες. Κόσμοι που χωρίστηκαν στα δύο και μετά στα τέσσερα και πολλαπλασιάστηκαν σαν αστερισμοί που εκρήγνυνται και πεθαίνουν μέσα στο χρόνο μιας παράστασης.

Εμμανουέλα Κοντογιώργου: Υπάρχει μια συνεχής βιολογική σχέση των προσώπων. Η νεαρή κοπέλα από την Τασκένδη ψάχνει τη μάνα της, δεν ξέρει ποιος είναι ο πατέρας της, η γυναίκα έχει χάσει ένα παιδί στην Τασκένδη, ο άντρας είχε μια κόρη, ο νεαρός αγωνιστής και φίλος της κοπέλας μοιάζει τρομακτικά με το μεγάλο άντρα. Ένα γαϊτανάκι τεσσάρων προσώπων που καταλήγει συνέχεια σε δύο.

Χρήστος Κίτσιος: Η βιολογική σχέση που υπαινίσσεται και ταυτόχρονα αναιρείται γίνεται γιατί τελικά δεν έχει και τόση σημασία, καθώς τα ζητήματα που θίγονται θα μπορούσαν να τεθούν από τον ίδιο μας τον εαυτό, από τον πατέρα ή τον συγγενή μας αλλά και από κάποιον άγνωστο αν φυσικά έχουμε κοινή αφετηρία. Οι άνθρωποι και οι καταστάσεις που πραγματεύονται είναι σύμβολα, οπότε δεν μας ενδιαφέρει τελικά ποιοι ακριβώς μπορεί να είναι. Τα ονοματεπώνυμα δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Το παν είναι οι θέσεις.

5. Το έργο μετατοπίζεται από το ρεαλιστικό στο συμβολικό, η φιλοσοφική θεώρηση εναλλάσσεται με την πραγματικότητα του εγκλεισμού. Πως βιώσατε αυτή την εναλλαγή στην σκηνή;

Χρύσα Καψούλη: Το έργο είναι ένα Μελόδραμα. Τα πρόσωπα του έργου απολαμβάνουν την πτώση τους.

Εμμανουέλα Κοντογιώργου: Το κείμενο σε οδηγεί άψογα σε αυτήν την εναλλαγή όπως και η σκηνοθεσία. Στο πρώτο μέρος, στη ρεαλιστική σύγκρουση των δύο ζευγαριών αντιδρώ με την ορμή της νεότητας στα ερεθίσματα, είμαι έτοιμη να διαλύσω τα πάντα αν χρειαστεί. Στο δεύτερο μέρος βυθίζομαι στη μνήμη, δε μπορώ πια να διαλύσω τίποτα, μοναχά τον εαυτό μου, λίγο λίγο. Μια καθαρή πορεία από το εξωτερικό στο εσωτερικό χωρίς πισωγύρισμα.

Χρήστος Κίτσιος: Το κείμενο είναι κυρίως φιλοσοφικό και ποιητικό. Με πάρα πάρα πολλά στοιχεία συμβολικά. Και με αρκετές αναφορές σε ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα που από μόνα τους και αυτά, είναι σύμβολα με βαρύνουσα σημασία. Αυτό κάνει την δουλειά ενός ερμηνευτή αυτών των ρόλων πολύ δύσκολη και ιδιαίτερη. Η χρήση του ενστίκτου είναι επιτακτική.  Ευτυχώς υπήρξε η κατάλληλη καθοδήγηση από την σκηνοθέτη έτσι ώστε αυτήν η εναλλαγή να γίνει κτήμα μας και μέρος της προσωπικότητας του ρόλου που καλούμαστε να φέρουμε εις πέρας.

6.Το μέσο μας λέγεται Boem Radio (Μποέμ), θα μας πείτε μια μποέμικη στιγμή από την ζωή σας;

Χρύσα Καψούλη: Όταν γύρισα όλη σχεδόν την Ευρώπη με ωτοστόπ.

Εμμανουέλα Κοντογιώργου: Όλη μου η ύπαρξη! Μένω στα Εξάρχεια με ελάχιστα χρήματα, πηγαίνω για τρέξιμο στο Λυκαβηττό, κάνω πρόβες και παραστάσεις στα υπόγεια και τα βράδια συναντώ καλλιτέχνες και μιλούμε για τέχνη όσο αντέχουμε. Απόψε μάλιστα θα συναντήσω συντελεστές της Μεταγωγής. Είναι ένας άλλος κόσμος σε ένα συννεφάκι δίπλα στον πραγματικό. Θέλω να πέσω από το σύννεφο, να έχω χρήματα, ένα σύντροφο εκτός αυτού του κύκλου ίσως αλλά διψώ ακόμα να μάθω, να ρωτήσω, να χαθώ σε ανθρώπους που έχουν φτιάξει μια αφήγηση για την τέχνη τους και μετά ίσως να φτιάξω κι εγώ τη δική μου. 

Χρήστος Κίτσιος:  Νομίζω ότι για κάθε νέο καλλιτέχνη η απόφαση να ασχοληθεί σε αυτούς τους καιρούς με το θέατρο, συνιστά μια μποέμ επιλογή. Έτσι λοιπόν θα θεωρήσω ότι η πιο μποέμικη στιγμή της ζωής μου μέχρι τώρα, ήταν η απόφαση που πήρα να μην ασχοληθώ με το επάγγελμα που σπούδασα στο πανεπιστήμιο και ίσως να είχε πιο καλές ευκαιρίες βιοποριστικά , αλλά να τα αφήσω όλα, να κατέβω στην Αθήνα να τελειώσω την δραματική και να μπω στον μαγικό αυτόν κόσμο της τέχνης.

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο: Γιώργος Βέλτσος, Σκηνοθεσία: Χρύσα Καψούλη, Σκηνικό-Κοστούμια: Σπύρος Γκέκας, Μουσική: Μιχάλης Τσίχλης, VisualArt: COM.ODD.OR& Βασίλης Σκέντζας, Φωτισμοί: Χρήστος Μπαλαγιάννης, Βοηθοί Σκηνοθέτη, Θεατρολόγοι: Σπύρος Μπέτσης, Αλέξανδρος Λούμας, 

Ερμηνεύουν οι: Βαγγέλης Παπαδάκης, Μυρτώ Ρήγου, Χρήστος Κίτσιος, Εμμανουέλα Κοντογιώργου

Φωτογραφίες: Πέτρος Σοφικίτης, Marketing& Οργάνωση Παραγωγής: Άρης Σομπότης, Curator πλατφόρμας A Small Argo full of Art: Χρύσα Καψούλη, Παραγωγή: Καλλιτεχνική Εταιρεία Θεάτρου ΑΡΓΩ, Επικοινωνία θεάτρου ΑΡΓΩ: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου

A Small Argo full of Art (Δεύτερη Σκηνή Θεάτρου ΑΡΓΩ), Ελευσινίων 15, Μεταξουργείο, Τηλέφωνο: 210 5201684

Παραστάσεις: από 18 Ιανουαρίου έως12 Απριλίου 2020

Ημέρες & ώρες: Σάββατο και Κυριακή στις 21:00

Διάρκεια: 80΄

Εισιτήρια: €15, €12 (φοιτητικό), €10 (ανέργων και 65+) 

Προσφορά προπώλησης έως 17/1/2020: €12

Προπώληση:VIVA.GR