Οι Δανειστές, του Άουγκουστ Στρίντμπεργκ - Κριτική

Ο Γκούσταφ και ο Άντολφ, συναντιούνται και γίνονται φίλοι σε ένα τουριστικό θέρετρο, όσο η Τέκλα πρώην και νυν σύζυγος απουσιάζει. Η γνωριμία τους σύντομα γίνεται σχέση φιλίας και εμπιστοσύνης,καθώς ο Άντολφ, επιφανής καλλιτέχνης ζωγράφος βιώνει ένα δημιουργικό τέλμα που συσχετίζει με την σύζυγο του. Ο Άντολφ ακούει προσεκτικά τον Γκούσταφ που μιλά περί πιστώσεων γνώσης και εκπαίδευσης προς την σύζυγο του,  χωρίς να γνωρίζει ότι έχει απέναντί του τον προηγούμενο “δανειστή” της. 

Ο Στρίντμπεργκ γράφει το μονόπρακτο “Οι Δανειστές” το  1889, πιθανόν με αυτοαναφορικά στοιχεία σχετικά με τον γάμο του με την ηθοποιό Σίρι φον Έσσεν που έληξε το 1891. Στους “Δανειστές” βασικό στοιχείο είναι το ερωτικό τρίγωνο, δύο ανδρών και μιας γυναίκας. Παραδόξως το δραματικό τρίγωνο δεν είναι ποτέ συνολικά παρόν στην σκηνή, αντιθέτως ένα σκέλος του είναι πάντα απόν επιτρέπωντας στα άλλα δύο να το “φέρουν”: ο Γκούσταφ αντιμέτωπος με την Τέκλα είναι πρώην αλλά και νυν διεκδικητής της, ο Άντολφ απέναντι στην Τέκλα είναι ο σύζυγος που υπήρξε εραστής της, και η Τέκλα, ως μήλον της έριδος, διαμορφώνεται και διαμορφώνει. Το έργο έχει έναν ρυθμό, τον ρυθμό μιας αυτοσχέδιας φάρσας, που στήνεται κατά την διάρκεια των διαλόγων. Οι ηθοποιοί στήνουν την παγίδα τους, και ταυτόχρονα αιφνιδιάζονται από την παγίδα που τους έχει ήδη στηθεί. Η δραματουργική ευφυΐα υποστηρίζεται με γνώση και τεχνική, παραδίδοντας στους θεατές μια καλοκουρδισμένη παράσταση, με σφιχτό ρυθμό, έμπειρους ηθοποιούς που “φορούν” τους ρόλους τους με χάρη και ταμπεραμέντο. 

Ο Στριντμπεργκ φημίζεται για τον μισογυνισμό του, και οι “Δανειστές” έργο που έρχεται ακριβώς μετά την γαλλικής επιρροής κωμωδία “Σύντροφοι;” αφήνει έντονα αυτή την γεύση στο στόμα του σύγχρονου θεατή που ενστερνίζεται την ισότητα και ισονομία όλων των φύλων. Η Τέκλα, δεν είναι αυτόνομη και αυτοτελής αλλά αναπτύσσεται χάρη στα δάνεια των ανδρικών φιγούρων στην ζωή της με την διαδοχική της κηδεμονία από τους συζύγους μετά αυτής του  πατέρα. Όμως, η σκηνοθεσία του Άρη Τρουπάκη, ο οποίος όπως πάντα υπηρετεί πιστά την δραματουργία, σε συνδυασμό με τις ερμηνείες των εξαιρετικών ηθοποιών: Δήμητρα Χατούπη, Φίλιππος Σοφιανός και Γιώργος Σταυριανός, επιστρέφει στην σκηνή ένα έργο που φλερτάρει “με –συγχρόνως- βαθύ και ανάλαφρο τρόπο θέματα φύλων, γενεών, διαφορετικότητας, καθώς και εννοιολόγησης της προόδου.”*

Η Δήμητρα Χατούπη, στον ρόλο της Τέκλα, είναι σαγηνευτική, καθώς ενώ εκφέρει τα λόγια της, στο πρόσωπο της ζωγραφίζεται μια απίθανη ανατροπή σαν να βλέπεις παιδί πάνω σε ζαβολιά. Η συμπεριφορά της μεταβάλλεται από την στοργική “αδελφούλα” που καθησυχάζει τον Άντολφ του Σταυριανού, στην έμπειρη γυναίκα που φλερτάρει με έναν παλιό εραστή της όταν συμπράττει σκηνικά με τον Φίλιππο Σοφιανό. Η σκηνή τους στο τέλος, όταν εκείνη αποζητά την “συμφιλίωση”, κι ο Σοφιανός επιστρέφει πίσω, κάθεται δίπλα της, και καταλήγει, “[...]Συγχώρεσε με όπως σε συγχωρώ. Ακυρώνω τους λογαριασμούς μας [...]”, είναι μια τραγική περίληψη και επίλογος της σχέσης τους, που ο Φίλιππος Σοφιανός σαν να προετοίμαζε από την πρώτη στιγμή που ανεβαίνει στην σκηνή, το endgame του Γκούσταφ: να εκτελέσει την ανατομία των επιπτώσεων του χωρισμού τους με την ακρίβεια ενός χειρουργικού νυστεριού. 

“Οι δανειστές”, του Στρίντμπεργκ, σε σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη, με την Δήμητρα Χατούπη, τον Φίλιππο Σοφιανό και Γιώργο Σταυριανό είναι μια παράσταση έντιμη και απολαυστική.

*απο το σκηνοθετικό σημείωμα

Ταυτότητα της παράστασης:

Μετάφραση: Έλσα Ανδριανού

Σκηνοθεσία: Άρης Τρουπάκης

Σκηνικά, κοστούμια: Θοδωρής Χρυσικός

Βοηθοί σκηνοθέτη: Γωγώ Μπόμπολα, Θάνος Ψαρράς

Φωτισμοί: Δημήτρης Λογοθέτης

Επικοινωνία: Γιώτα Δημητριάδη

Φωτογραφίες: Ζαφείρω Βλάχου

Παραγωγή: Η Πάνδημος Ηώς

Εκτέλεση και Οργάνωση παραγωγής: Θάνος Ψαρράς

Ηθοποιοί: Δήμητρα Χατούπη, Φίλιππος Σοφιανός, Γιώργος Σταυριανός

Από 14/10 και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15

Τιμή: 15 ευρώ (γενική είσοδος), 10 ευρώ μειωμένο (ανέργων, άνω των 65, φοιτητικό, ΑΜΕΑ) 

Προσφορά προπώλησης: 10 ευρώ 

Διάρκεια: 80'

Θέατρο ΕΛ.ΕΡ. Φρυνίχου 10, Αθήνα (5 λεπτά από το Μετρό  Ακρόπολη)

Η παράσταση «Οι Δανειστές» πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού