Το Ημερολόγιο ενός Τρελού

Μετά τον πετυχημένο πρώτο κύκλο παραστάσεων που δόθηκαν δυο χρόνια πριν, το «Ημερολόγιο ενός τρελού», του Ν. Γκόγκολ σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Πασσά επιστρέφει αυτή η φορά στο θέατρο Εν Αθήναις για περιορισμένο κύκλο παραστάσεων. Στο ρόλο του Αξέντι Ιβάνοβιτς ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης.

Η Παράσταση 

Ο δημόσιος υπάλληλος Αξέντι Ιβάνοβιτς Προπίτσιν, διηγείται στιγμές από τη ζωή του, μέσα από ένα ιδιόρρυθμο ημερολόγιο, εστιάζοντας σε διάφορους σημαντικούς "σταθμούς", όπως την εργασία, τον έρωτα, την αγάπη του για την τέχνη, την ανάγκη για κοινωνική ανέλιξη και καθώς ξεφυλλίζει τις σελίδες του, οδηγείται σε αδιέξοδα, συγκρούσεις, ματαιώσεις σε σημείο που χάνει τον έλεγχο, συγχέει την πραγματικότητα με την ψυχική του παραφορά, ανακυρήσσει τον εαυτό του βασιλιά, βιώνει ανεξήγητα  βασανιστήρια μέχρι να βρει μια φαινομενική και πρόσκαιρη γαλήνη στην αγκαλιά της μητέρας του.

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης δίνει σάρκα και οστά στον ήρωα του έργου και βιώνει με ρεαλισμό, δύναμη και ευαισθησία όλο το φάσμα και τις αποχρώσεις ενός ψυχωτικού ατόμου μέσα από μια περιπετειώδη αναπαράσταση-αναβίωση ενός ιδιότυπου και πολυτάραχου ημερολογίου.

Σκηνοθετικό σημείωμα 

Το αριστούργημα του Νικολάι Γκόγκολ "Το ημερολόγιο ενός τρελού" έχει ανέβει στο θέατρο αρκετές φορές και με διάφορες προσεγγίσεις. Ο συγγραφέας βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε άρθρα εφημερίδων για τρόφιμους ψυχιατρικών ασύλων.

 Τι σημαίνει όμως τρέλα; Μήπως είναι ένας μηχανισμός διαφυγής από μια αβάσταχτη πραγματικότητα;

Πόσα ευδιάκριτα είναι τα όρια ανάμεσα στη λογική και τον παραλογισμό;

Η συνεχής προσπάθεια ελέγχου και συγκρότησης μιας ανικανοποίητης ζωής μπορεί να οδηγήσει στη ψυχική εξουθένωση και τελικά στην τρέλα;

Όταν λέμε ότι αυτός είναι τρελός, εννοούμε κάποιον που σκέφτεται και λειτουργεί με κανόνες που ορίζει μια ιδιαίτερη περιοχή του θυμικού του και που δύσκολα μπορεί να συνδεθεί με τους γύρω του ή απλώς έναν άνθρωπο που έχει έναν διαφορετικό τρόπο θέασης του κόσμου;

Ο Αξέντι, μας παίρνει από το χέρι και μας οδηγεί στις πολυάριθμες και δαιδαλώδεις διαδρομές του μυαλού και της ψυχής του. Βλέπουμε έναν άνθρωπο που διακαώς θέλει να ανοίξει τα "φύλλα" της ψυχής του και να συνομιλήσει με τον εαυτό του για την ίδια του ζωή. Για τις επιθυμίες του, τις ανάγκες του, τις φοβίες του, τις ενοχές του, τις ματαιώσεις, τις απώλειες, τα πάθη του. Για γεγονότα που τον στιγμάτισαν. Γελάει, κλαίει, θυμώνει, φωνάζει, δονείται, ερωτεύεται, ησυχάζει, ονειρεύεται, διασκεδάζει, αγωνίζεται και αγωνιά, φοβάται, υποφέρει, συντρίβεται, ελπίζει και απελπίζεται.

Κι ενώ εκ πρώτοις φαίνεται να κινείται στον χώρο του ως "φυσιολογικός", στην πορεία όμως διαπιστώνουμε, μέσα από την κλιμακωτά οριακή συμπεριφορά του και τη χρήση του αυστηρά οριοθετημένου χώρου του, πως πάσχει από κάποια ψυχική νόσο. 

Δείχνει να είναι στον "κόσμο" του και αυτόν τον κόσμο βγάζει έξω από τα βάθη μιας σκοτεινής "ντουλάπας" ως σπαράγματα μιας δύσκολης ζωής, όπου κυριαρχεί η απελπισία, ο πόνος, η απόρριψη, η ταπείνωση. Αλλά και η ελπίδα ότι το τοπίο θα αλλάξει.

 Μόνες χαρές ο έρωτας, αν και ανεκπλήρωτος και το θέατρο. Δίνει τη δική του παράσταση μέσα από ένα σκηνικό χώρο που λειτουργεί ως καταφύγιο αλλά και βήμα για να εκφραστεί και να βγάλει τα εσώψυχά του. Με δράσεις που μπορεί να επαναλαμβάνονται αένεα και σαν να τις παρακολουθούμε μέσα από την κλειδαρότρυπα. Ουσιαστικά έχει δημιουργήσει ένα προσωπικό κελί και ανασύρει τις αναμνήσεις της εγκιβωτισμένης του ζωής μέχρι να φτάσει στην αντίπερα όχθη.

Ποια βαθιά μειονεξία τον έχει οδηγήσει σε αυτό το ψυχικό αδιέξοδο; Μήπως η τεράστια μοναξιά που βιώνει άνοιξε την "πόρτα" στην κατάθλιψη; Είναι σε θέση να βλάψει τον εαυτό του και τους άλλους; Βρίσκεται σε άσυλο ή στο δωμάτιό του;

Είναι καταθλιπτικός, σχιζοφρενής, μανιακός;

Σίγουρα είναι αβοήθητος. Δύο γυναικείες φιγούρες βρίσκονται ανάμεσά του, τον στοιχειώνουν και του δίνουν κουράγιο. Η γυναίκα που ερωτεύτηκε και η μητέρα του. 

Μήπως τελικά είναι ένας υπέρμετρα ευαίσθητος και ρομαντικός άνθρωπος; Ένα ανώριμο πλάσμα, προσκολλημένο στην εφηβεία, εξαρτημένο και αγκυλωμένο στη μητρική φροντίδα και που εμφανώς δεν έχει αποκοπεί από τον ομφάλιο λώρο; Μήπως αναζητά την φυγή γιατί δεν αντέχει άλλο αυτόν το σκληρό κόσμο;

Πόσα κοινά στοιχεία έχουμε εμείς με τον Αξέντι; Τουλάχιστον ως προς την αφετηρία μιας ψύχωσης. Πόσοι έχουμε βιώσει κοινωνικό αδιέξοδο, αποκλεισμό, έναν έρωτα χωρίς ανταπόκριση;

Και τελικά πώς στεκόμαστε απέναντι σε ένα ψυχικά άρρωστο άτομο; Του δίνουμε μια αγκαλιά ή του γυρνάμε με ευκολία την πλάτη στιγματίζοντάς το;

Με όχημα ένα κλασικό έργο, ένα ιδιαίτερο σκηνικό (ιδέα Σοφίας Καραγιάννη) και με έναν ηθοποιό πολυεργαλείο βουτάμε στα βαθιά της ψυχής του Αξέντι Ιβάνοφ Προπίτσιν.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ 

Συγγραφέας: Νικολάι Γκόγκολ

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Πασσάς 

Μουσική επιμέλεια: Κωνσταντίνος Πασσάς 

Ιδέα σκηνικού: Σοφία Καραγιάννη 

Κατασκευαστής σκηνικού: Κώστας Αβραμιώτης

Κοστούμια – Φωτισμοί: Gaff

Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου 

Τρέιλερ: Στέφανος Κοσμίδης 

Επικοινωνία – γραφείο τύπου: Χρύσα Ματσαγκάνη

Στο ρόλο του Αξέντι Ιβάνοβιτς ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης

Πληροφορίες Παράστασης 

Παραστάσεις: Από Σάββατο 12 Οκτωβρίου 

Ημέρες & ώρες παραστάσεων

Σάββατο & Κυριακή στις 20:15

Τιμές εισιτηρίων

Γενική Είσοδος: 14€

Μειωμένο*: 12€

Ατέλειες: € 

Διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά 

Προπώληση εισιτηρίων: more.com

*  Τα μειωμένα εισιτήρια είναι διαθέσιμα μόνο στο ταμείο του θεάτρου με την επίδειξη του απαραίτητου δικαιολογητικού. Προτείνεται η τηλεφωνική κράτηση

Θέατρο Εν Αθήναις 

Ιάκχου 19, Γκάζι (απέναντι από τη στάση Μετρό Κεραμεικός)

Έγραψαν για την παράσταση 

“Ο Κωνσταντίνος Πασσάς, στο θέατρο Επί Κολωνώ, επένδυσε ιδανικά στο βασικότερο χαρακτηριστικό της γραφής του Γκόγκολ: την αμεσότητα της γραφής σε πρώτο πρόσωπο”.

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης έχει τη μοναδική ικανότητα να μετουσιώνει τους ήρωες που υποδύεται στα μέτρα και τα σταθμά του οικείου, του γνώριμου, του διπλανού. Υπό αυτό το πρίσμα η προσωπικότητα του Αυξέντιου αποκτά την ανθρώπινη υπόσταση που της αρμόζει: στην ερμηνεία του ηθοποιού δεν θα διακρίνουμε ούτε ψήγμα κομπορρημοσύνης και υποταγής σε θεατρικά κλισέ. Ενέργεια που ρέει, άρθρωση ακριβής, απόγνωση, απελπισία, σαρκασμός και ειρωνεία σε συγκοινωνούσες ισόποσες δόσεις”. Κώστας Ζήσης, Εφημερίδα Documento 

“Ο Κωνσταντίνος Πασσάς σκηνοθετεί το εγχείρημα δίνοντας έμφαση στο λόγο και τη ρεαλιστική του χροιά και αποδομώντας βήμα βήμα την ψυχοσύνθεση του ήρωα σε σχέση με την ίδια του την ύπαρξη και την κοινωνική του θέση”.

“Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης στο ρόλο του Ποπρίτσιν αποτυπώνει μεθοδικά και με συνέπεια την πορεία του χαρακτήρα του προς την τρέλα. Λιτός και ουσιαστικός χρησιμοποιεί το σύνολο των εκφραστικών του μέσων και δείχνει απόλυτα συγκεντρωμένος στην εύθραυστη προσωπικότητα που ερμηνεύει. Δεν είναι φλύαρος, αποφεύγει τα στερεότυπα ενός εύκολου εντυπωσιασμού και επικοινωνεί στο θεατή την ουσία του έργου με αμεσότητα και διαύγεια. Εκφράζει όλη την γκάμα των συναισθημάτων του ήρωά του και τα αποτυπώνει στις εκφράσεις και τις κινήσεις του. Χειρίζεται τη διαταραχή του με άνεση και την κάνει όχημα έκφρασης σκέψεων, αλλά και μιας υπόκωφης κριτικής στα κοινωνικά στερεότυπα και τους ακολούθους τους. Καταφέρνει ο ήρωάς του να έχει υπόσταση και να αφήνει μια έντονα γλυκόπικρη επίγευση στην κορύφωση του εσωτερικού του δράματος και αυτό να φαίνεται οικείο και προσιτό στο θεατή” Γιώργος Χριστόπουλος, ipolizei.gr 

“Ο σκηνοθέτης όμως κατάφερε να αναδείξει το περιεχόμενο του κειμένου, αποφεύγοντας ακροβατισμούς και υπερβολές. Και αυτό είναι και το δυνατό σημείο της θεατρικής παράστασης το ότι δεν παρήγαγε μελοδραματισμό. Αντιθέτως κινήθηκε μέσα στα όρια της σκηνικής περιπέτειας, σαν βόμβα έτοιμη να εκραγεί, με το αποτύπωμα μιας βασανισμένης ψυχής που όλο της το «είναι» αποτελεί κραυγή ζωής. Υπάρχουν σημεία, άκρως δραματικά και άλλα που αγγίζουν το σαρκασμό και την ειρωνεία. Τον ιστό του μύθου πλέκει ο Ιωσηφίδης, με διακριτή συναισθηματικότητα, άλλοτε με απόγνωση και άλλοτε με την περηφάνεια ενός ανθρώπου που κάνει όνειρα”. Ζωή Τόλη, Enetpress 

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης κατέκτησε τον χώρο με το να επιδρά με ένα «μυστηριώδη» και μαγικό τρόπο στον θεατή και να τον φέρνει πλησίον του θεατρικού βιώματος. Ο ηθοποιός χωρίς υπερβολές και με απόλυτη εκφραστικότητα μετουσίωσε την προσωπικότητα του Αξέντι και την όρισε ως ένα υπαρξιακό θεμέλιο του εαυτού, του βιώματος και της εμπειρίας. Η έννοια της ενσάρκωσής του προσέδωσε στο σώμα μια θέση εξίσου εμβληματική με το κείμενο και λειτούργησε ως μεθοδολογική διορθωτική αρχή στην αξίωση των όρων «κείμενο» και «αναπαράσταση». Σιμόνη - Μαρία Γκολούμποβιτς, Θεατρομανία 

“Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης δίνει όλο του τον εαυτό ερμηνεύοντας τον Αυξέντιο Ιβάνοβιτς Ποπρίσσιν, έναν ψυχικά διαταραγμένο άνθρωπο που μέσα από τη βασανιστική του εξομολόγηση προσπαθεί να λυτρωθεί. Με έναν σχεδόν εφηβικό παρορμητισμό άλλοτε παινεύει τον εαυτό του και άλλοτε τον λυπάται για την ζωή του σε αυτό τον κόσμο. Ο Ιωσηφίδης βάζοντας όλη του την υποκριτική θέρμη στον ευαίσθητο αυτό ρόλο από θέμα προσέγγισης χαρίζει στον θεατή μέσα από αυτόν τον εξαιρετικό μονόλογο του Γκόγκολ, την εμπειρία της ψυχικής αποδιοργάνωσης του ήρωα χωρίς να λειαίνει την σκληρή πραγματικότητα της νόσου. Οδηγώντας μας από το γέλιο στο κλάμα συμπορευόμαστε μαζί του βήμα βήμα στην ψυχική κατάρρευση του ήρωα”. Έλενα Γαζγαλή, All4fun 

“Σε ένα εξαιρετικά λειτουργικό σκηνικό που φέρει την υπογραφή του Κώστα Αβραμιώτη, σε ιδέα της Σοφίας Καραγιάννης, ο Κωνσταντίνος Πασσάς σκηνοθετεί με μεράκι τον «τρελό του» φωτίζοντας όλες τις πτυχές του περίφημου έργου με την, έντονη, κίνηση σε πρώτο πλάνο. Στη σκηνή του Επί Κολωνώ, δε, ο αγαπητός Ιωσήφ Ιωσηφίδης χρωματίζει όλο το φάσμα ενός ψυχωτικού ατόμου μέσα από την περιπετειώδη αναβίωση του ημερολογίου σε μια ερμηνευτική στιγμή – σταθμό στην θεατρική του διαδρομή”. Αλέξανδρος Κούρτης, zappit.gr 

“Μέσα από την γλαφυρή, εκφραστική και πολύ ζωντανή ερμηνεία του Ιωσήφ Ιωσηφίδη παρακολουθήσαμε όλη τη διαδικασία κατά την οποία ένας ''φυσιολογικός'' άνθρωπος μετατρέπεται σε τρελό. Κι ακριβώς εκεί βρίσκεται η εξαιρετική ερμηνεία του Ιωσηφίδη. Στο ότι δεν έπαιξε τον τρελό μέχρι και την τελευταία στιγμή.

Εκείνο που με εντυπωσιάζει στον συγκεκριμένο ηθοποιό είναι ότι εξελίσσεται φλερτάροντας με την πρόκληση, όπως αυτός ο ρόλος. Ένας ρόλος αξιώσεων τον οποίο ο Ιωσηφίδης τον κέρδισε, τον έκανε δικό του. Η σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Πασσά σε όλη της τη λεπτομέρεια λεπτοδουλεμένη, δημιουργεί με όργανο τον καλό ηθοποιό, μια άριστη θεατρική στιγμή.

Εξαιρετική η ιδέα του σκηνικού της Σοφίας Καραγιάννη”. Λένα Σάββα, Θέατρο.gr